Blog

       Beklenen an yaklaşıyor. 20 yıldır kimi zaman sporcu olarak, kimi zaman psikolog olarak kimi zaman antrenör olarak içinde bulunduğum ve birçok satranç severin heyecanla beklediği turnuva geliyor. Yarışma sürecinde ailelerin, antrenörlerin, sporcuların karşılaştığı çeşitli zorluklar var. Bu zorluklarsa kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Özellikle çocukların istekleri, ihtiyaçları ve motive olma şekilleri farklılık göstermektedir. Bu sebepten ötürü yazıları okurken kendi yaşantıladığınız durumlara göre yorumlamanızı öneririm. Yazıları, deneyimlerimden ve yaptığım çeşitli okumalardan yola çıkarak paylaşacağımı belirtmek isterim.  

          Yarış içeride mi yoksa dışarıda mı?

        Yarışma salonlarının içine ve dışına ayrı ayrı baktığımızda dışarıdaki kargaşa ve gerilimin içeridekinden çok daha fazla olduğunu gözlemlemliyoruz. Bu kargaşa ve gerilimin birçok nedeni olabilir. Bu nedenlerin başında ‘‘her şeyin önüne geçen’’ başarı isteğinin geldiğini düşünüyorum. Peki, kazanmayı en çok kim istiyor? İçeride yarışanlar mı yoksa dışarıda bekleyenler mi?

           Aslında bu sorunun yanıtını, söylemlerimiz ve davranışlarımız gösteriyor. Söylediğimiz cümleler, konuşma ses tonumuz, bakışlarımız, halimiz ve tavrımızla çocuklara çeşitli mesajlar veriyoruz. Çocuklar bu mesajları almak ve yorumlamak konusunda oldukça başarılılar. Tabi bu konuda başarılı olmaları oldukça doğal çünkü kızgın olduğunuz, üzgün olduğunuz, mutlu olduğunuz tüm zamanları sizlerle birlikte deneyimlediler. Neye, ne zaman, nasıl tepkiler verdiğinizi çok iyi biliyorlar. Haliyle asık suratlı bir halde biraz yüksek ve sert bir ses tonuyla ‘‘Canın Sağolsun’’ dediğiniz de aslında onun gerçek bir ‘‘Canın Sağolsun’’ olmadığını biliyorlar. Ya da çocuklar ''Kaybettiğim için çok kızdın mı?'' diye size sorduklarında sert bir ses tonuyla göz teması kurmadan ‘‘Hayır’’ dediğiniz zaman bunun gerçek bir hayır olmadığını biliyorlar.

            Turnuvalarda yarışın salonun içinde mi yoksa dışında mı olduğuna başka bir açıdan görmek istersek maçın bitiminde çocuğun salondan ilk çıktığı; anne ve babasıyla, antrenörüyle veya turnuva sırasında ona refakat eden kişiyle buluştuğu ana bakmalıyız. Bu buluşmalar kimi zaman dramatik kimi zaman öfkeli kimi zamansa fazlasıyla neşeli olabiliyor. Çoğunlukla ilk sorulan soru ne yaptın, kazandın mı, kaybettin mi olabiliyor. Aslında bu sorular senin kazanman veya kaybetmen benim için çok önemli mesajını veriyor. Bazense soru bile sormadan el işaretiyle kazanıp kazanmadığını sorguluyorsak içeride ne yaşadığın önemli değil ben senin kazanman ya da kaybetmen ile ilgileniyorum mesajını iletiyoruz. Aslında sonuç yerine içeride ne yaşadığıyla ilgilenmek, duygularını ve düşüncelerini paylaşmasını sağlamak, destek olmak çok daha kıymetlidir.

           Oyunun bitiminde çocuğa soracağımız soru çocuğun yaşadığı deneyimle ilişkili olmalıdır. Maçın bitiminin ardından eğlendin mi, neler öğrendin, sence nasıl bir karşılaşma oldu, herhangi bir becerini geliştirmen için yardım gerekli mi, oyunun en iyi bölümü neresiydi, oyun sırasında kendini nasıl hissettin gibi sorular çocuğun yaşadığı deneyimle ilgili olduğunuzu ve sadece kazanmasıyla ya da kaybetmesiyle ilgilenmediğinizi gösterir. Fakat söylemlerimizden çok davranışlarımız etkili olacaktır. Sonuç ne olursa olsun  içten bir sarılma söylenecek tüm sözlerden daha etkili ve daha kıymetlidir. Genellikle bu gibi sorular sorulduğunda ve bu sorulara destekleyici, içten davranışlar eşlik ettiğinde çocuklar kendileri maçın sonuçlarını aileleriyle paylaşacaktır.